PHẦN THỨ BA
PHƯƠNG CHÂM NHẬP THẾ
Lập công, nghĩa là kiến thiết cách hành động của mình nhằm vào mục đích đạo đức chí thiện. Mà muốn nhục thân hành động theo ý muốn của mình, chúng ta phải có một tâm hồn sáng suốt tự chủ. Ấy vậy, nên phép "Lập công" gồm có hai mặt là: Nhục thân phải thanh khiết, để khiến và có sức khỏe. Tinh thần phải cứng rắn đủ nghị lực điều khiển nhục thân tuân hành mạng lịnh của tâm hồn. Sau đây, là những kỷ luật phải thi hành để đạt được mục đích nói đây.
Vấn đề chọn lựa thức ăn đã bàn cãi rất nhiều. Đạo học nói: dùng lê hoát (1) thích hợp vệ sinh. Khoa học nói ăn thịt bổ nhiều. Nhờ bàn qua, cãi lại, chúng ta hiểu rõ rằng: Ăn uống cốt để nuôi mạng sống, cho nên ngạn ngữ nói: "Ăn để sống". Vậy, chúng ta nên chọn những thức ăn uống nào dễ tiêu hóa và có đủ khí chất bồi bổ tạng phủ, thanh nhuận khí huyết là được.
(1) Lê hoát: là hai thứ rau mà chốn thôn quê nhà nông thường dùng. Trong Cung Oán Ngâm Khúc, Ôn Như Hầu viết rằng:
"Miếng cao lâu phong lưu nhưng lượm,
Mùi lê hoát thanh đạm mà ngon".
Kinh nghiệm dạy chúng ta biết rằng ăn chay thích hợp với người già và bậc chơn tu, vì cơ quan tiêu hóa và bộ thần kinh của hạng người nầy rất mảnh khảnh, không đủ sức bài tiết vật nặng, như rượu thịt. Nhưng ăn chay cũng phải tập luyện: ban đầu mỗi tháng 6 ngày, 10 ngày, 15 ngày rồi đến trường chay. Nếu đi mau quá thì tạng phủ chưa quen, có khi sẽ bị công phạt.
Ăn uống phải có tiết độ. Chúng ta chỉ ăn khi đói; uống khi khát, ăn uống phải có chừng độ. Vả lại, vật ăn vào tỳ vị, tiêu hóa ra khí huyết để bổ dưỡng vật lực và tinh thần; cho nên cách chọn lựa thức ăn phải lấy sự tiêu hóa làm đầu. Vật uống cũng nên chọn lựa kỹ càng. Rượu mạnh nên kiêng hẳn, cà phê, nước trà đậm không nên dùng nhiều. Nha phiến phải kiêng hẳn, cũng như rượu mạnh, thuốc lá chẳng khá dùng nhiều.
Khi ăn phải nhai vật ăn thật nhỏ như bột, rồi sẽ nuốt. Trong bộ phận tiêu hóa, miệng có phận sự quan trọng. Nhai vật ăn thật nhỏ trước khi nuốt, là bắt miệng giúp công cho bộ phận tiêu hóa một phần nào.
Nhục thân có tật ham ăn chơi; ham sung sướng, thành thử khi đứng trước việc làm khó nhọc thì nó hay tháo thứ. Chúng ta phải tận lực đánh đổ tật biếng nhác. Làm việc hằng ngày phải siêng năng nhậm lẹ; kỹ càng châu đáo cũng có việc không làm, nhưng việc nào đã làm thì phải hết tâm hết sức châu tất; rồi còn phải kiểm soát lại nữa.
Phải có thời dụng biểu, chỉ định giờ làm việc, giờ ăn, giờ nghĩ rồi cứ theo đó mà thi hành triệt để, cầu có thói quen, vì thói quen là tánh tự nhiên thứ nhì.
Ngủ cũng phải có giờ, chẳng nên ngủ nhiều quá, mà cũng không nên lấy đêm làm ngày; lấy ngày làm đêm. Thức đêm nhiều tổn sức khỏe lắm.
Xác thân là khí cụ, hoặc là kẻ giúp việc ngoan ngoản cho Tâm, hoặc tỷ như nó là cái nhà, để che chở Tâm, chúng ta không vì lẽ gì mà hủy hoại nó, hay hành hạ nó. Xác thân không phải vô tri, vô giác, nó là bộ máy sống, chúng ta phải khép nó vào khuôn mẫn đạo pháp; phải thi hành trong trật tự, chẳng khá làm mất điều hòa tự nhiên của nó. Việc làm đừng quá vội vàng, đừng quá trì hưỡn. Mục tiêu của chúng ta là di dưỡng sức khỏe và một thân hình dễ khiến, hầu nó có đủ tài năng phát biểu tư tưởng của mình, và chịu đựng những việc khó nhọc mà chúng ta phải cáng đáng.
Ban đầu tập làm việc dễ, quen rồi nhục thân sẽ hết trái chứng. Chúng ta phải nói với nó rằng: "Ngươi là con ngựa của ta cỡi. Ta có bổn phận săn sóc ngươi. Ngươi có bổn phận tuân lời ta. Ngươi với ta phải tìm hiểu ý nhau, tương đắc nhau để đi trên đường ngàn dậm".
Bức bản đồ Tam kế của Đức Khổng Phu Tử có câu rằng:
-
Cái kế sanh trong một đời tại sự siêng năng
-
Cái kế sanh trong một năm tại mùa Xuân (Vì xuân là mùa thảo mộc sanh, nếu mùa xuân chẳng trồng tỉa, thì mùa thu lấy đâu mà gặt hái).
-
Cái kế sanh trong một ngày tại giờ Dần, tức là nói rằng: Bửng tưng mà không bắt tay vào việc thì trọn ngày phải thất công.
Những lời châu ngọc của Thánh Hiền còn lưu lại, chúng ta nên biết và làm theo hằng ngày. Chúng ta tận lực làm bổn phận mình. Làm một cách tử tế, chính chắn, ăn uống phải có tiết độ; hình dung phải nghiêm trang mặc áo, đội nón, phải chỉnh tề, đi đứng phải vững vàng, ăn ở phải đoan chính. Muốn khởi làm việc chi, trước phải suy nghĩ cùng lẽ, rồi sau sẽ hạ thủ thi hành. Đức độ mặc dầu chưa cao, song, cũng phải giữ còn và làm tăng thêm lên. Thấy người làm lành thì mình vui, cũng như mình đã làm được. Thấy người làm quấy thì mình buồn, cũng như mình bị đau ốm. Khi có việc vui thì vui, nhưng không kiêu hãnh, khi có việc hoạn nạn thì lo, nhưng không phiền não.
Cổ ngữ có câu: "Ngôn cố hành, hành cố ngôn". Nghĩa là lời nói đúng theo việc làm; việc làm đúng theo lời nói. Nói được mà chẳng làm được thì lời nói không bảo đảm. Đức độ cũng theo đó mà sứt mẻ.
Chẳng khá bắt chước những kẻ hương nguyện. Hạng người nầy là giặc phá đức, chớ không phải kẻ tu đức. Họ vốn không trung tín, vốn không liêm khiết, mà cư xử giống như người liêm khiết. Mọi người đều đẹp lòng mà khen ngợi.
Mọi việc làm của mình chẳng những phải suy nghĩ trước mà khi làm xong rồi còn phải kiểm soát lại nữa. Ông Mạnh Tử nói: "Xét lại thân tâm mình với một tấm lòng thành thật thì có cái vui nào lớn hơn".
Tập thể thao: Chọn một môn thể thao nhẹ, vừa sức mình. Mỗi ngày nhơn ra hai chục phút, tập luyện thân thể với chủ đích là: thư cân, hượt huyết và phát hạn, để bài tiết những cặn bả độc, còn lưu ẩn trong tạng phủ và lỗ chân lông. Chớ nên hiểu lầm sự thể thao nói đây với những cách thể thao du hí. Du hí tập thể thao cầu bắp thịt nở nang, gân cốt rắn rỏi, sức mình dồi dào, để thắng đối phương, tức là vì người mà thể thao; còn thể thao nói đây có mục đích khác là đào luyện sức khỏe của mình, tức là vì mình mà thể thao.
Tập thể thao phải thực hành nơi thoáng khí, bởi vì trong thanh khí có sinh lực. Nhờ tập thể thao nơi thoáng khí, chúng ta đem được nhiều sinh lực vào trong tạng phủ. Sức khỏe sẽ nhờ đó mà được dồi dào, khí huyết nhờ đó mà được tươi nhuận.
Năng tắm gội, năng giặt giệm, áo quần sạch sẽ là phép vệ sinh thường thức. Cố nhớ nói: "Tận dục thân an". Nghĩa là năng tắm gội thì thân thể được an toàn.
Mục đích của chúng ta là tạo một cuộc đời sống thanh đạm, vô vật dục, chớ chẳng phải ép xác, mà cũng chẳng phải phóng túng theo vật chất. Ấy vậy, nên sự thể thao của chúng ta nhắm vào sự đào luyện một thân thể sức khỏe và lúc nào nó cũng tùng mạng lệnh của Thần lương tâm.
Chúng ta nên tập rèn thế nào cho gân cốt dẽo dai; bắp thịt cứng rắn, hầu có đủ sức lực cáng đáng việc cực nhọc. Nhưng, nên nhớ rằng sức người có hạn, cho nên trong khi làm việc và tập thể thao, chúng ta chẳng khá đòi hỏi quá sức của thân thể. Nếu quá lạm dụng, thì thân thể sẽ mất điều hòa mà cơ thể sanh bệnh tật.
Có điều khó là thân thể thuộc về vật chất, nó phải lệ thuộc dưới luật tự nhiên là: Sanh, Lão, Bệnh, Tử. Thế nên, thân thể không thế nào tránh khỏi bệnh hoạn. Nói cùng, như chúng ta rủi đau ốm, thì phải dùng thuốc men để trị bịnh. Kẻ tu có khác với người thường là mình tự chủ, biết giữ vệ sinh, biết điều hòa khí huyết làm cho đời sống ung dung theo luật tự nhiên.
Tân luật Đại Đạo cấm tà dâm cho người học hạ thừa và khuyên người thượng thừa phải tuyệt dục. Cấm dâm dục: một là để tránh Luật Nhơn quả; hai là tránh sự tồi phong bại tục; ba là tích tinh, dưỡng khí.
Tránh Nghiệp Quả:
THÁNH NGÔN: "Vì sao tà dâm là trọng tội?"
"Nguyên xác thân con người, tuy mắt phàm trông thấy như một, tựu trung chất chứa vàn vàn muôn muôn sanh vật. Sanh vật ấy cấu kết nhau thành tế bào. Nó có linh tánh. Chất dưỡng sanh nó là rau, cỏ, bông trái, lúa gạo. Thử hỏi, những lương thực nầy nếu chẳng có chất sanh và chẳng hàm chứa sinh lực thì thế nào tươi đặng. Hoặc giả, nếu nó khô rũ, thì nó phải chết; mà các con có ăn vật khô héo bao giờ? Còn như dùng lửa nấu, bất quá tẩy trược mà thôi; kỳ thật sanh vật bị nấu chưa hề chết.
Vật ăn vào tỳ vị tiêu hóa ra khí; khí biến ra huyết. Nó có thể hườn thành nhơn hình. Vì vậy mới có cơ sống, chết của chúng sanh. Một giọt máu là một khối Chơn linh, nếu các con dâm quá độ, tức là sát hại nhiều Chơn linh. Khi các con thoát xác, nó đến Nghiệt Cảnh Đài mà kiện thì các con chẳng hề chối tội đặng. Vậy, các con phải giữ giới cấm nầy cho lắm".
Thánh Ngôn trên đây đã rõ lắm rồi, khỏi phải chú thích nữa.
TỒI PHONG BẠI TỤC
Luân lý cổ truyền của người Việt Nam trọng sự trinh tiết. Xã hội quở trách nặng nề những kẻ gian dâm, vô độ.
TÍCH TINH DƯỠNG KHÍ
Tinh là một chất hơi bàng bạc, lưu chuyển trong không gian. Mỗi sanh vật phải hàm dưỡng nơi thân mình một phần tinh ấy, thì mới sống và sinh hóa thêm ra. Đại khái như ở trong sanh vật: tinh là một mãnh lực hay sanh sản; ở trong thảo mộc: tinh là một sức mạnh đâm chồi, trổ lá; ở trong thân thể người ta: tinh thường bốc lên một thứ hơi, mạng danh là khí. Công dụng của khí, chẳng những làm cho người có sức khỏe, mà còn di dưỡng Chơn thần được kiện cường, sáng suốt nữa. Người tu hành tránh sự dâm dục là vì những lẽ nói trên.
Không biết tại sao: hễ người ta thấy một con súc vật như hưu, nai v.v... hay một con điểu thú như: chim, cu, cò v.v... thì người ta có một ý muốn sát hại. Phải chăng, vì thường hay ăn thịt chúng nó, cho nên người ta có thói quen sát hại. Các nhà Tôn giáo cấm sát sanh, chỉ vì lòng bác ái, thương đều muôn vật. ĐỨC CHÍ TÔN giáng cơ dạy đại khái như vầy:
THÁNH NGÔN: "Mạng sống của cả chúng sanh cũng như nhánh cây trong cội, (cả chúng sanh đều do Chí Tôn sanh ra, vậy nên Chí Tôn nói Đức Ngài cũng như cội cây, cả chúng sanh cũng như nhánh cây) phải có đủ ngày giờ Thầy định để nở bông; sanh trái, đặng trồng nữa, biến hóa thêm ra. Kẻ nào làm hại nửa chừng là sát hại một kiếp sanh, không cho biến hóa. Mỗi mạng sống đều hữu căn, hữu kiếp, đến thế nầy hoặc lâu, hoặc mau đều có định trước, nếu ai giết một mạng sống phải chịu quả báo. Mạng sống là Thầy. Mà giết Thầy không phải dễ. Các con rán dạy nhơn sanh điều ấy".
Kẻ tu hành ăn chay: Một là vì lòng bác ái; hai là tránh những nghiệp quả, như Thánh giáo kể trên.
Chúng tôi xin chép bài Thánh Ngôn của Đức Chí Tôn dạy về sự tham lam như sau:
THÁNH NGÔN: "Ôi! Thầy sanh các con, Thầy yêu các con; Thầy cho các con đến thế nầy với một Thánh Thể thiêng liêng, y như hình ảnh của Thầy, không ăn mà sống; không mặc mà lành. Các con không chịu, lại nghe lời cám dỗ, luyến ái hồng trần, ăn cho phải bị đày; dâm cho phải bị đọa, rồi các con phải chịu dưới nạn áo cơm.
Lợi, Thầy để dành cho các con chung hưởng, nhưng, vì lòng tham, đứa giựt nhiều, đứa phải chịu kém.
Quyền, Thầy ban cho các con, y như Thầy đã ban cho Thần, Thánh, Tiên, Phật, để cho các con có đủ phương tiện kiềm chế lẫn nhau đặng giữ vẹn Thánh Thể của Thầy. Thế mà cái quyền ấy thành một món lợi khí, buộc trói các con trong vòng tội lỗi. Ôi, cái thất vọng của Thầy rất nên đau đớn!
Các con có hiểu vì sao Nhơn sanh có lòng tham gian chăng? Thì cũng vì muốn có nhiều kẻ phục tùng dưới quyền lợi của mình. Vả lại, người đời cần nhứt là cơm với áo. Nay muốn có nhiều kẻ phục tùng không chi bằng nắm chặt quyền phân phát áo cơm, phải dùng đủ mưu chước, quỉ quyệt thâu đoạt, lợi lộc, quyền thế. Vì vậy, mà Đời trở nên trường hỗn độn, tranh đấu, giựt giành; mạnh được, yếu thua, mất hẳn công bình; thiên nhiên Tạo hóa.
Ấy vậy, phải biết rằng: Tham lam vào Tâm, Tâm hết đạo đức. Tham lam vào nhà, nhà hết chánh giáo; tham lam vào nước, nước mất chơn trị. Tham lam lộng khắp Thế giới, Thế giới hết Thần Tiên. Lòng tham lam có thể giục các con lỗi đạo cùng Thầy".
Thế thì không những chúng ta phải tuân hành Thánh ngôn trên đây để tránh sự tham lam, trộm cắp mà kinh nghiệm còn cho chúng ta biết rằng: người ta chết vì trúng thực thì nhiều, mà chết vì đói khát thì ít. Trời không sanh người vô lộc; Đất không sanh cỏ vô căn. Người ta cứ siêng năng làm lụng thì có ăn, chớ cần chi phải tham lam trộm cắp. Cổ nhơn nói: Giàu lớn là do mạng Trời, giàu nhỏ là nhờ siêng năng. Ở đời không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời, nếu chúng ta ở vào trường hợp thiếu thốn thì được phép vay mượn của người; nhưng, phải khu xử thế nào cho tài thượng phân minh, chớ khá tham lam trộm cắp.
Cổ nhơn nói: Người đàn bà, nếu chẳng có gương trong, để soi mặt thì làm sao biết mặt mình dơ, hay sạch. Kẻ sĩ nếu chẳng có bạn hiền, thì ai mách cho mình những lỗi lầm. Theo đó thì sự giao thiệp với bằng hữu rất cần cho chúng ta. Nhưng kết bạn cần phải có người hiền. Cách chọn bạn của người xưa rất kỹ càng, họ thường bảo nhau rằng: "Gần son thì đỏ, gần mực thì đen, gần người hiền thì tỏ, gần người tài thì sáng, gần kẻ dại thì ngây, gần người lành thì có đức". Trái lại, gần kẻ trộm thì sanh cắp, gần kẻ nịnh thì a dua. Lại nói rằng: "Kết bạn với người lành cũng như gần mùi thơm của cỏ chi, cỏ lan. Kết bạn với kẻ chẳng lành, cũng như người bồng con leo lên vách tường, một người rủi sẩy chơn thì cả hai phải khốn hại. Ở chung với người tốt cũng như đi giữa đám sương mù, mặc dầu áo không ướt, nhưng thắm nhuộm mù sương. Ở chung với kẻ chẳng biết điều, cũng như ngồi giữa hàng cá ươn, mặc dầu không dơ áo, nhưng hẳn nghe mùi hôi.
Đại để phép trạch hữu như thế, chúng ta nên bắt chước. Còn khi đã kết bạn rồi, chúng ta phải một lòng thành thật, đối đãi với nhau. Lúc bạn có lầm lỗi thì nên lựa khi vắng vẻ, dùng lời nhỏ nhẹ khuyên can, với một tấm lòng chơn thành. Trong sự giao thiệp, chúng ta phải có lòng kính nhường lẫn nhau, để giữ niềm hòa ái, tương trợ, tương thân. Điều chi mình không muốn thì chớ làm cho người. Nếu có việc nào không vừa ý bạn, thì mình phải trở lại xét mình; chớ khá cường từ đoạt lý. Trong đức nghiệp, anh em phải khuyên nhau, giúp nhau; lỗi lầm phải sửa nhau; hoạn nạn phải thương nhau; nghèo nàn phải cứu trợ nhau.
Người trượng phu nên dung thứ người, mà chẳng khá để người dung thứ mình. Trời sanh người đã phú cho một lý tánh vững chắc. Người giữ được cái lý tánh vững chắc ấy thì có tự chủ. Chúng ta phải gát nó lên trên tất cả tình cảm và lý trí.
Xem tiếp phần thứ ba: PHƯƠNG CHÂM NHẬP THẾ Lập ngôn